Nghị Định 105 & 106 PCCC: Hướng Dẫn Tuân Thủ

Nghị Định 105 & 106 PCCC: Hướng Dẫn Tuân Thủ

Năm 2025, Chính phủ đã ban hành hai văn bản pháp lý mới là Nghị định 105/2025/NĐ-CP và Nghị định 106/2025/NĐ-CP với nhiều điểm thay đổi quan trọng trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Đặc biệt, các quy định mới liên quan trực tiếp đến cách lắp đặt thiết bị báo cháy đúng quy định, kết nối hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, và các mức xử phạt nếu vi phạm. Do đó, nếu bạn là chủ doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cơ sở sản xuất hoặc quản lý tòa nhà, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ những điều cần lưu ý để đảm bảo tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro và bị xử phạt.

1. Nghị Định 105 & Nghị Định 106 Về PCCC: Những Quy Định Cốt Lõi Cần Nắm Rõ

1.1. Mục tiêu và phạm vi điều chỉnh của Nghị định 105/2025/NĐ-CP

Nghị định 105/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01 tháng 07 năm 2025, quy định chi tiết việc thực hiện Luật PCCC, bao gồm:

• Xác định danh mục các cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ.
• Yêu cầu về hồ sơ, phương án PCCC.
• Thẩm định thiết kế và kiểm tra nghiệm thu công trình PCCC.
• Quy định cụ thể về việc trang bị thiết bị báo cháy và thiết bị truyền tin báo cháy.
• Yêu cầu kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về PCCC và cứu nạn, cứu hộ.

Nghị định này đưa ra lộ trình bắt buộc cho từng nhóm đối tượng phải hoàn thành việc trang bị thiết bị đúng chuẩn, nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa và ứng phó sự cố cháy, nổ.

1.2. Những hành vi bị xử phạt theo Nghị định 106/2025/NĐ-CP

Nghị định 106/2025/NĐ-CP quy định cụ thể về các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC & CNCH. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh các vi phạm liên quan đến thiết bị báo cháy, như không trang bị, không duy trì hoạt động, không kết nối dữ liệu… với mức phạt có thể lên đến 50 triệu đồng.

2. Giới Thiệu Chung Về Pháp Luật PCCC Và Vai Trò Của Nghị Định

Công tác PCCC là một trong những ưu tiên hàng đầu nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của cá nhân và tổ chức. Hệ thống văn bản pháp luật về PCCC không ngừng được hoàn thiện để phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu phát triển. Trong bối cảnh đó, Nghị định 105/2025/NĐ-CP và Nghị định 106/2025/NĐ-CP được ban hành có vai trò cụ thể hóa Luật PCCC, đưa ra những quy định chi tiết và rõ ràng hơn, đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trang bị và duy trì hoạt động của hệ thống báo cháy.

3. Phân Tích Chi Tiết Nghị Định 105 Về PCCC

Các Quy Định Quản Lý Ảnh Hưởng Đến Công Tác PCCC

Nghị định 105 về PCCC đưa ra những quy định chặt chẽ về hồ sơ pháp lý, phương án PCCC, cũng như quy trình kiểm tra nghiệm thu công trình. Các cơ sở cần đảm bảo đầy đủ các giấy tờ, phương án PCCC theo quy định để được phép hoạt động.

Về trách nhiệm, Nghị định 105 pccc phân định rõ trách nhiệm của cá nhân, tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước trong công tác PCCC. Người đứng đầu cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ phải chịu trách nhiệm chính trong việc thực hiện các quy định PCCC, bao gồm việc trang bị đầy đủ và duy trì hoạt động của các thiết bị PCCC, cũng như phối hợp với cơ quan chức năng trong công tác kiểm tra, thẩm duyệt.

4. Phân Tích Chi Tiết Nghị Định 106 Về PCCC

4.1. Các Quy Định Trọng Yếu Của Nghị Định 106 Đối Với Thiết Bị & Phương Tiện PCCC

 

Nghị định 106 về PCCC quy định rõ ràng các mức xử phạt đối với hành vi vi phạm về thiết bị và phương tiện PCCC, nhằm đảm bảo các cơ sở nghiêm túc chấp hành.

4.1.1. Không trang bị thiết bị báo cháy

Hành vi không trang bị hoặc không lắp đặt thiết bị báo cháy theo đúng quy định sẽ bị xử phạt từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng (Khoản 9, Điều 20).

4.1.2. Sử dụng thiết bị không đúng chuẩn

Nếu có trang bị nhưng sử dụng thiết bị không đúng chuẩn kỹ thuật, không đảm bảo chất lượng hoặc không được phép lưu hành, mức phạt từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng cho hành vi lắp đặt thiết bị không bảo đảm theo quy định (Khoản 8, Điều 20).

4.1.3. Không duy trì hoạt động hoặc không bảo dưỡng định kỳ

Việc không duy trì hoạt động ổn định của thiết bị báo cháy độc lập có thể bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng (Khoản 4, Điều 21). Trường hợp cả hệ thống báo cháy không hoạt động hoặc bị tê liệt, mức phạt có thể lên tới 50 triệu đồng (Khoản 6, Điều 21). Ngoài ra, nếu không thực hiện bảo trì, bảo dưỡng định kỳ, người vi phạm cũng sẽ bị xử phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng (Khoản 3, Điều 22).

4.1.4. Không kết nối thiết bị truyền tin báo cháy

Nếu không kết nối hoặc không khắc phục lỗi kết nối đúng quy định, người vi phạm sẽ bị xử phạt từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng (Khoản 5, Điều 28). Hành vi khai báo thiếu hoặc sai thông tin thiết bị, cơ sở vào hệ thống dữ liệu quốc gia cũng bị xử phạt từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng (Khoản 1, Điều 28).

Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm tra, kiểm định chất lượng đối với thiết bị PCCC và yêu cầu về tem kiểm định PCCC đối với sản phẩm. Trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh thiết bị PCCC là phải đảm bảo sản phẩm của mình tuân thủ đầy đủ các quy định này, để người sử dụng không bị ảnh hưởng bởi những vi phạm không đáng có.

5. Mối Liên Hệ Giữa Nghị Định 105, 106 Và Các Văn Bản Pháp Luật PCCC Khác

Nghị định 105 và Nghị định 106 về pccc không phải là những văn bản độc lập mà là một phần trong hệ thống pháp luật PCCC của Việt Nam. Chúng bổ trợ và cụ thể hóa Luật PCCC, đồng thời liên kết chặt chẽ với các văn bản pháp luật khác như Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các Quy chuẩn, Tiêu chuẩn Việt Nam (QCVN, TCVN) liên quan.

• Nghị định 105/2025/NĐ-CP tập trung vào việc quản lý nhà nước về PCCC, đưa ra các yêu cầu về cấp phép, thẩm định, nghiệm thu và đặc biệt là quy định về thiết bị truyền tin báo cháy.
• Nghị định 106/2025/NĐ-CP đóng vai trò là công cụ chế tài, quy định cụ thể các mức xử phạt hành chính đối với những hành vi vi phạm các quy định của Luật PCCC và các Nghị định hướng dẫn, bao gồm cả Nghị định 105.

Sự ra đời của hai Nghị định này nhằm mục đích siết chặt quản lý, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật về PCCC, đảm bảo an toàn tối đa cho người dân và tài sản.

6. Những yêu cầu bắt buộc khi trang bị thiết bị báo cháy theo Nghị định 105 và 106

Từ ngày 01/7/2025, các cơ sở và hộ gia đình thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 105/2025/NĐ-CP và Nghị định 106/2025/NĐ-CP phải nghiêm túc thực hiện các yêu cầu về trang bị, lắp đặt, duy trì và kết nối thiết bị báo cháy. Việc tuân thủ không đầy đủ hoặc sai quy trình có thể dẫn đến mức xử phạt lên tới 50 triệu đồng và gây nguy cơ mất an toàn trong phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

6.1. Yêu cầu về giấy phép lưu thông và chất lượng thiết bị

Bắt buộc có Giấy phép lưu thông: Các phương tiện phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và vật liệu, cấu kiện ngăn cháy, chống cháy nằm trong Phụ lục IV của Nghị định 105/2025/NĐ-CP (bao gồm thiết bị báo cháy độc lập, hệ thống báo cháy thông thường, hệ thống báo cháy địa chỉ, tủ trung tâm báo cháy, đầu báo cháy các loại, chuông báo cháy, đèn báo cháy, nút ấn báo cháy) khi lưu thông trên thị trường phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép lưu thông. 

Giấy phép này thay thế cho việc công bố hợp chuẩn, hợp quy theo quy định cũ.

Ngoài ra, thiết bị khi đưa ra thị trường phải đảm bảo:

• Có nhãn hàng hóa rõ ràng
• Ghi đầy đủ số giấy phép lưu thông, tên cơ quan cấp phép
• Tuân thủ quy định về quản lý chất lượng sản phẩm và hàng hóa

Các hành vi bị nghiêm cấm gồm:

• Tẩy xóa, sửa chữa giấy phép
• Kinh doanh thiết bị chưa được cấp phép
• Sử dụng hồ sơ giả để xin giấy phép

6.2. Yêu cầu về lắp đặt thiết bị báo cháy theo quy định về pccc mới nhất

Việc trang bị thiết bị báo cháy không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là nghĩa vụ pháp lý. Nghị định 106/2025/NĐ-CP quy định rõ:

• Không trang bị, lắp đặt hệ thống báo cháy: bị phạt từ 40.000.000 đến 50.000.000 đồng
• Trang bị, lắp đặt thiết bị thuộc hệ thống báo cháy không đúng quy định: bị phạt từ 30.000.000 đến 40.000.000 đồng

Thiết bị không được lắp đặt đúng theo tiêu chuẩn kỹ thuật, vị trí chức năng hoặc không đảm bảo chất lượng sẽ bị xử phạt. Việc này nhấn mạnh rằng cần có đơn vị có chuyên môn thực hiện khảo sát, lắp đặt và nghiệm thu theo đúng quy chuẩn pccc mới nhất.

6.3. Yêu cầu về duy trì hoạt động của thiết bị báo cháy

Thiết bị báo cháy không chỉ cần lắp đặt, mà còn phải duy trì hoạt động liên tục và ổn định. Nghị định 106 quy định:

• Không duy trì hoạt động thiết bị báo cháy độc lập: phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng
• Không duy trì hoạt động hệ thống báo cháy đã lắp đặt: phạt từ 10.000.000 đến 20.000.000 đồng

6.4. Yêu cầu về trang bị và kết nối thiết bị truyền tin báo cháy

Một trong những điểm mới và quan trọng nhất trong Nghị định 105/2025/NĐ-CP là yêu cầu bắt buộc trang bị và kết nối thiết bị truyền tin báo cháy. Thiết bị này có vai trò trung gian, giúp truyền tín hiệu báo cháy từ cơ sở đến Cơ sở dữ liệu quốc gia về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, nhằm kịp thời cảnh báo và hỗ trợ xử lý sự cố.

6.4.1. Hạn chót triển khai theo từng nhóm đối tượng

Mặc dù Nghị định 105 không quy định một thời điểm cụ thể áp dụng chung cho tất cả cơ sở, nhưng có các mốc thời gian ràng buộc theo nhóm đối tượng quản lý:

• Đối với các cơ sở thuộc Phụ lục I: cần chủ động hoàn thiện việc trang bị và kết nối thiết bị truyền tin báo cháy trước khi bị kiểm tra và công bố danh sách cơ sở không đảm bảo an toàn PCCC. Theo Điều 42 Khoản 1 Điểm a, chậm nhất đến ngày 01/01/2026, UBND cấp tỉnh sẽ lập và công bố danh sách này.
• Đối với hộ gia đình và nhà ở tại thành phố trực thuộc trung ương (bao gồm cả hộ kinh doanh nhỏ lẻ hoạt động tại nhà ở): theo Điều 42 Khoản 1 Điểm b, thời hạn cuối để trang bị và kết nối là ngày 01/7/2027.

Việc chủ động hoàn thành việc kết nối trước thời hạn là cách tốt nhất để tránh bị liệt vào danh sách vi phạm và hạn chế rủi ro pháp lý.

6.4.2. Nghĩa vụ duy trì hoạt động và quản lý dữ liệu

Sau khi lắp đặt và kết nối thiết bị truyền tin báo cháy, người đứng đầu cơ sở và chủ hộ gia đình có trách nhiệm:

• Duy trì hoạt động liên tục và ổn định của thiết bị
• Chi trả chi phí duy trì kết nối
• Cập nhật đầy đủ, chính xác và kịp thời thông tin lên hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia
• Thực hiện khai báo bổ sung khi có thay đổi

Vi phạm các nghĩa vụ trên có thể bị xử phạt tùy theo hành vi, mức độ và đối tượng, theo Nghị định 106/2025/NĐ-CP.

6.4.3. Mức xử phạt khi không tuân thủ

Các mức phạt cụ thể khi không thực hiện đúng quy định về thiết bị truyền tin báo cháy được quy định như sau:

• Không trang bị hoặc không lắp đặt thiết bị truyền tin báo cháy:
  • Cá nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh nhỏ lẻ: phạt từ 10 đến 15 triệu đồng
  • Tổ chức: phạt từ 20 đến 30 triệu đồng
• Không kết nối, hoặc không khắc phục lỗi kết nối với hệ thống dữ liệu quốc gia:
  • Cá nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh nhỏ lẻ: phạt từ 5 đến 7,5 triệu đồng
  • Tổ chức: phạt từ 10 đến 15 triệu đồng

Lưu ý: Theo Khoản 1 Điều 4 của Nghị định 106, mức phạt đối với tổ chức gấp đôi mức phạt áp dụng cho cá nhân. Trong khi đó, hộ gia đình và hộ kinh doanh nhỏ lẻ được xử phạt theo mức của cá nhân – đây là điểm quan trọng giúp các cơ sở nhỏ xác định đúng nghĩa vụ pháp lý của mình.

6.4.4. Lựa chọn giải pháp phù hợp và đúng chuẩn

Việc lựa chọn đúng thiết bị truyền tin báo cháy là bước quan trọng để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và tuân thủ pháp luật. Thiết bị phải được cấp giấy phép lưu thông, đảm bảo chất lượng, dễ kết nối và dễ bảo trì.

7. Doanh nghiệp, hộ kinh doanh nên làm gì để tuân thủ đúng quy định?

Việc tuân thủ đầy đủ các quy định trong Nghị định 105 và Nghị định 106/2025/NĐ-CP không chỉ là yêu cầu bắt buộc của pháp luật, mà còn giúp bảo vệ tính mạng và tài sản cho cá nhân, tổ chức. Đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh, cần nhanh chóng triển khai ba bước quan trọng sau để đáp ứng đúng yêu cầu và tránh bị xử phạt.

7.1. Xác định thời hạn phải hoàn thành việc trang bị thiết bị báo cháy

Doanh nghiệp và hộ kinh doanh trước hết cần xác định xem cơ sở của mình có nằm trong danh mục quy định tại Phụ lục I hoặc II của Nghị định 105/2025/NĐ-CP hay không. Việc xác định đúng đối tượng sẽ quyết định thời hạn cuối cùng để hoàn tất việc trang bị hệ thống báo cháy và thiết bị truyền tin.

7.1.1. Đối với doanh nghiệp, tổ chức thuộc Phụ lục I và II

Nếu cơ sở thuộc nhóm doanh nghiệp sản xuất, kho hàng, xưởng công nghiệp hoặc các đối tượng được nêu cụ thể trong Phụ lục I và II, thì thời hạn để hoàn tất trang bị hệ thống báo cháy và kết nối thiết bị truyền tin là trước ngày 01 tháng 01 năm 2026.

7.1.2. Đối với hộ kinh doanh, cơ sở quy mô nhỏ

Nếu cơ sở thuộc nhóm hộ kinh doanh cá thể, cơ sở nhỏ như cửa hàng, nhà trọ, homestay hoặc chung cư mini, thì thời hạn để hoàn thành trang bị và kết nối thiết bị báo cháy là trước ngày 01 tháng 07 năm 2027.

Việc nắm rõ thời hạn ngay từ đầu giúp doanh nghiệp chủ động triển khai, tránh bị xử phạt do chậm trễ hoặc thiếu sót.

7.2. Chọn đúng thiết bị báo cháy đạt tiêu chuẩn

Sau khi xác định được thời hạn và nghĩa vụ trang bị, doanh nghiệp cần lựa chọn thiết bị báo cháy đúng quy chuẩn theo pháp luật. Việc sử dụng thiết bị không rõ nguồn gốc, không đạt tiêu chuẩn sẽ dẫn đến nguy cơ bị xử phạt từ 30 đến 40 triệu đồng theo Nghị định 106.

7.2.1. Yêu cầu bắt buộc đối với thiết bị báo cháy

Thiết bị báo cháy phải có chứng nhận kiểm định, hợp chuẩn, hợp quy và được phép lưu hành hợp pháp tại Việt Nam. Sản phẩm cần có đầy đủ thông tin về nguồn gốc, nhà sản xuất và tiêu chuẩn kỹ thuật.

7.2.2. Lựa chọn thiết bị phù hợp với từng loại công trình

Tùy theo quy mô và đặc điểm sử dụng, cần lựa chọn đúng loại thiết bị phù hợp. Ví dụ, nhà ở, văn phòng nhỏ có thể sử dụng đầu báo cháy độc lập. Ngược lại, nhà xưởng, kho hàng cần hệ thống báo cháy không dây, có khả năng mở rộng và tích hợp thiết bị truyền tin theo yêu cầu mới.

Lựa chọn đúng thiết bị giúp đảm bảo hiệu quả cảnh báo và đáp ứng đầy đủ yêu cầu về pháp lý.

7.3. Hợp tác với đơn vị cung cấp thiết bị uy tín

Nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh thường gặp khó khăn khi tự thực hiện việc lựa chọn, lắp đặt và khai báo hệ thống báo cháy. Do đó, việc hợp tác với đơn vị có chuyên môn sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo đúng quy trình.

Lý do nên chọn đơn vị cung cấp chuyên nghiệp

Một đơn vị uy tín không chỉ cung cấp thiết bị mà còn hỗ trợ đầy đủ các khâu như tư vấn thiết bị, khảo sát hiện trạng, thẩm định thiết kế, lắp đặt, bảo trì định kỳ và khai báo hồ sơ theo đúng biểu mẫu PC01 đến PC07 được quy định tại Nghị định 105.